Göç Dergisi

MÜLTECİ KADINLARIN TÜRKİYE’DE ANNE SAĞLIĞI HİZMETLERİNE ERİŞİMİ KONUSUNDAKİ DENEYİMLERİ

Sureyya Sonmez Efe

Uluslararası düzeyde benzeri görülmemiş kitlesel göç zamanlarında yaşıyoruz. İnsanların sınır ötesi hareketleri zorunlu göç biçimini alabilmektedir ki bu insani bir durumudur ve insan hakları sorunu çerçevesinde değerlendirilmelidir. İnsanların zorla yerinden edilmesi, artan insani ihtiyaçlar sonucunda zorluklar yaratır ve bu durum zorunlu göçmenlerin (mültecilerin) savunmasızlıkları arttırmaktadır. Mültecilerin sağlık hizmeti gibi temel ihtiyaçları, ev sahibi ülkelerde sağlık bakımına erişme ve/veya sağlık bakımı alma kapasitelerinin olmaması nedeniyle tehlikeye girmektedir. Bu sorunun temel nedenleri çok yönlü olup, mültecilerin statüsünden, kültürel geçmişinden, toplumsal konumundan ve ev sahibi ülkenin sağlık sisteminin yapısından kaynaklanabilmektedir.

Mülteci kadınların sağlık sistemi deneyimlerini analiz etmek için kullanılan ekolojik model, karşılaşılan zorlukların sosyal ve politik belirleyicilerin makro, mezo ve mikro düzeylerindeki etkileşimler içinde oluştuğunu göstermektedir. Mülteci kadınların belirsiz ve kırılgan olan geçici yasal statüsü, ekonomik olanakların eksikliğiyle bir araya geldiğinde, ev sahibi ülkelerde sağlık hizmeti almak için ev sahibi kurumlarla mekansal etkileşimlerini etkilemektedir. Politika Bilgi Notu, mülteci kadınların anne sağlığı bakımına ilişkin yaşanmış deneyimlerine ilişkin kesişimsel bir ampirik çalışma yoluyla bu konuya ışık tutmakta; ve anne sağlığı bakımının birincil, ikincil ve üçüncül sağlık hizmetleri kapsayan çok katmanlı bir ilişki biçimini içeren, karmaşık bir süreç olduğunu savunmaktadır. Mülteci kadınlar üzerindeki zorunlu göçün olumsuz etkilerini ele almakla beraber sağlık profesyonellerinin gözünde mülteci kadınların Türkiye'de temel sağlık hizmeti almarında 'haklarının' ve ' hak sahibi olmalarının' (veya 'haklardan yoksunluklarının') önemini ortaya çıkarmak için analitik ve metodolojik bir çerçeve sunmaktadır.

Politika bilgi notu, geçici çözümlerin ötesine geçerek mülteci kadınların sağlık hizmetlerine erişiminin bir insan hakkı olarak ele alınması ve mültecilere yönelik sağlık hizmetlerinin etkili ve kalıcı bir şekilde yönetilmesi için ekolojik bir model çerçevesinde ele alınması gerektiğini savunmaktadır. Bu çerçeve uzun vadeli yapısal çözümlerin hem korunmasız mültecilere hem de ev sahibi toplumlara fayda sağlayabileceğini ileri sürmektedir. Bilgi notu, anne sağlığı bakımına erişimi ve mültecilere yönelik hizmet sağlanmasını engelleyen toplumsal ve yapısal zorlukların üstesinden gelmeye yönelik stratejilerin geliştirilmesine yönelik öneriler geliştirmektedir. İleri sürülen öneriler, mülteciler ve sağlık hizmeti sağlayıcıları arasındaki engelleri ortadan kaldırarak kaliteli sağlık hizmetini geliştirmeyi; geçici veya kalıcı olsunlar mültecilere bütünsel bir entegrasyon modelini; ve mülteci kadınların sağlık okuryazarlığını artırmak için etkileşimler için alan yaratmayı amaçlamaktadırlar.

KENTİN AYNASINDA KENDİLİK: MILANO’DAKİ TÜRKİYELİ GÖÇMENLERİN TOPLUMSAL VE MEKÂNSAL KONUMLANMALARI

Kumru Çılgın

Bu çalışma, İtalya’nın Milano kentinde yaşayan Türkiyeli göçmenlerin göçmenlik deneyimlerinin, kendilik algıları üzerindeki sosyal ve mekânsal etkilerini çok yönlü bir bakışla incelemeyi amaçlamaktadır. Göç, bireyin yalnızca fiziksel yer değiştirmesini değil, aynı zamanda kimlik, aidiyet ve kendilik algısında derin dönüşümler yaratır. Farklı bir kültürel ve mekânsal bağlama yerleşmek, bireyin hem bireysel hem de toplumsal düzlemde kendini nasıl tanımladığına dair süregiden bir müzakereyi tetikler. Bu çerçevede çalışma, toplumsal ilişkilerin ve kentsel mekânın göçmenlerin kendilik inşasındaki rolünü araştırmaktadır. Nitel saha çalışması kapsamında, farklı yaş, cinsiyet, etnisite ve yasal statüden göçmenlerle yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış görüşmeler gerçekleştirilmiş, ayrıca etkileşimli kamusal mekânlarda gözlemler yapılmıştır. Bulgular, göçmenlerin İtalyan toplumu, diğer göçmen grupları ve kendi topluluklarıyla kurdukları ilişkilerde çok katmanlı konumlanma stratejileri geliştirdiklerini; bu stratejilerin de toplumsal, kültürel ve ekonomik pratikleri etkilediğini ortaya koymaktadır. Araştırma, göçmenliğin mekânsal ve toplumsal bağlamlarla iç içe geçmiş bir kendilik dönüşüm süreci olduğunu göstererek, göç ve kentsel çalışmalar literatürüne özgün bir katkı sunmaktadır.

Çatışma Kuramı Bağlamında Menekşe Toprak’ın Yapıtlarında Göç ve Göçmenlik

Tuncay Bilecen

Günümüz yazarlarından Menekşe Toprak, önce öyküleriyle tanınmıştır; yazarın ilk kitabı da öykülerini bir araya getiren ve 2007’de yayımlanan Valizdeki Mektup’tur. İkinci öykü kitabı Hangi Dildedir Aşk’ın ardından romana yönelen yazarın kendi yaşamından izler de taşıyan ilk romanı Temmuz Çocukları, 2011’de okurlarla buluşur; onu diğer romanları Ağıtın Sonu, Arı Fısıltıları ve Dejavu izler. Toprak, ilk öykülerinden itibaren içsel yaşamlarını derinlemesine irdelediği karakterler yaratmış; ağırlıklı olarak toplumsal cinsiyet, kadın erkek ilişkileri, göç ve göçmen yaşamı konularını işlemiştir.

Bu makalede, Menekşe Toprak’ın öykülerinde ve romanlarında göç ve göçmenlik olgusunu hangi boyutlarıyla ele aldığı çatışma modeli bağlamında irdelenecektir. Göç araştırmaları bakımından kullanışlı ve esnek bir model olan çatışma modeli, özellikle disiplinler arası çalışmalarda farklı alanlardaki bilgi dağarcığını bir araya getirme ve yoğurma potansiyeliyle ilgili yazına önemli katkılar sağlamaktadır. Toprak’ın yapıtları, farklı çatışma düzeylerine ilişkin sunduğu zengin örneklerle göçün çok katmanlı ve değişken yapısını anlamamıza yardımcı olmaktadır.

TÜRK KADINININ BELÇİKA’DAKİ KONUMU: EVLİLİK, DİL VE MESLEKİ UYUM

GÜLSÜM TARÇIN

Bu makalede amacımız Belçika’ya Türkiye’den evlenerek gelen kadınlarla ilgili araştırma sonuçlarımızı aktarmak. Belçika’ya evlenerek gelen bu kadınların evlilik ve aile hayatlarının yanı sıra sosyal uyumları, Belçika dillerini öğrenme, işgücü piyasasına ve sosyal hizmetlere erişim süreçleri gibi konuları ele alıyoruz. Araştırma alanımız başkent Brüksel’dir. Araştırmanın çalışma grubu Belçika’nın Brüksel şehrinde yaşayan evlenerek Türkiye’den gelen 32-62 yaşları arasında 20 göçmen kadın ve sivil toplum kuruluşlarında çalışan 1 sosyal hizmet uzmanı olmak üzere toplam 21 kadın katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmada 2016-2017 yıllarında yaptığımız saha araştırması ve mülakat tekniklerinden faydalanılmıştır. Bu kadınları daha yakından tanımak, anlamak ve bu konudaki tespitlerimizi aktararak onların seslerini duyurmak amacıyla bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Belçika’ya evlenerek gelen kişilerle ilgili olarak kadın göçmenlerle dair veriler az olup, bu göçmen grup Türk toplumunun kırılgan bir topluluğunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda Belçika’daki Türkiye kökenli kadınların evlilik göçüyle başlayan bu hikâyelerinin incelenmesi önem arz etmektedir. Evlilik yoluyla Belçika’ya gelen Türkiyeli kadınların geldikleri yerde karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlarla başa çıkma stratejileri, sosyolojik ve psikolojik açıdan değer taşımaktadır. Dolayısıyla elde edilen bulgular, Belçika’daki Türk toplumunun evlilik uygulamaları ve entegrasyon sürecini anlamak açısından da faydalı olacaktır; sosyal gelişme, iş pazarına uyum gibi konularda önerilere olanak verecektir.

Yapısal Şiddet Karşısında Göçmen Emeği: İstanbul’daki Afgan Göçmenlerin Göçmenlik Deneyimi

Gani Aladağ

Bu makale, Afgan göçmenleri, İstanbul'da yaşadıkları yapısal şiddeti, çalışma koşulları, sosyo-ekonomik mücadeleleri ve hayata tutunma stratejileri bağlamında incelemektedir. Makale, Afgan göçmenlerin yasal statüdeki sistematik eşitsizliklerle nasıl başa çıktıklarını ve sistematik eşitsizlikleri nasıl algıladıklarını anlamak için, Afgan göçmenlerle derinlemesine görüşmeler vasıtasıyla elde edilen verilerle Afgan göçmenlerin deneyimlerini üç temel boyutta incelemektedir: Mesleki anlamda vasıflı olup olmama, yasal statü (oturma ve çalışma izinleri) ve gelecek beklentileri. Bulgular, belgesiz Afgan göçmenlerin sürekli sınır dışı edilme korkusu, kısıtlı hareketlilik ve sömürücü çalışma koşulları da dahil olmak üzere ciddi yapısal şiddetle karşı karşıya olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma izinlerinin olmamasının neden olduğu birçok sorunun onların gündelik yaşamlarını ve benlik duygularını doğrudan etkilediğini öne süren çalışma, buna bağlı olarak birçok Afgan göçmenin umut kaybını ve istikrarlı bir gelecek öngörememe durumunu yapısal şiddetin bir sonucu olarak ele almaktadır. Bu makale, Türkiye'deki Afgan göçmenlerin yapısal şiddet sonucunda marjinalleşmesini ele almayı, yasal ve ekonomik entegrasyonun önündeki engelleri ve Afgan göçmenlerin içinde bulundukları koşulları doğrudan onların deneyimlerine odaklanarak açıklamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler: Afganistan, göçmen, göçmen emeği, yapısal şiddet, İstanbul.