Göç Dergisi

Azerbaycan'dan Amasya'ya Uzanan Tarihi, Manevi Göç Yolu

Elm İrfan

Göç faktörü her zaman için sosyal ve tarihi gelişmelere yol açmıştır. Ve son iki yüz yılda göç süreçleri genişlemiş, şu anda belirli bir alaka düzeyi kazanmıştır. Tarihciler tarafından, sadece 1858-1865 yılları arasında Kafkasya`dan 600 bin ile 2 milyon arasında insanın Osmanlı Devleti`ne göç ettiği belirtilmektedir. Bu bağlamda, 19. ve 20. yüzyıllarda azerbaycanlıların Osmanlı Devletine göçü, özellikle Amasya gibi zengin tarihi ve kültürü, bilim adamları ile bilinen bölgeye yerleşimi, konuya bilimsel ve teorik bir yaklaşım gerektirmektedir. Savaşlar, zulümler veya doğal afetler nedeniyle çeşitli nedenlerle Amasya'ya göç eden azerbaycanlılar, Türkiye'nin bu cennet bölgesinde ulusal kimliklerini, dillerini ve manevi değerlerini koruyabilmişler. Genel olarak azerbaycanlıların Türkiye'ye göç tarihinin son iki yüz yılla sınırlı olmadığı, aksine ilk Orta Çağ'a kadar uzandığı da belirtilmelidir. Araştırdığımız dönem esas olarak 19. ve 20. yüzyılları kapsıyor. Şu anda Amasya'da Azerbaycan diaspora örgütü faaliyet göstermektedir. Bu bölgenin sosyal ve kültürel yaşamında aktif rol alıyorlar. Göç Dergisine sunulan konuyu tesadüfen seçmedik. Azerbaycan topraklarından Anadolu'ya, özellikle Amasya'ya manevi göç yolunu incelemek ve öğrenmek için yerel ve türk kaynaklarına dayalı bir araştırma yaptık.

Suriyelilere Vatandaşlık Verilmesi ve Türkiye’nin Siyasal Geleceği

devrim eren

2011’de başlayan Suriye iç savaşı, Türkiye’yi modern tarihinin en büyük kitlesel göç hareketiyle karşı karşıya bırakmıştır. Türkiye’de geçici koruma statüsünde yaklaşık 2,9 milyon Suriyeli yaşamaktadır. Bunlardan 238 binden fazlası Türk vatandaşlığına geçirilmiştir. Bu gelişme, Türkiye’nin yalnızca demografik yapısını değil, aynı zamanda siyasal dengelerini de etkileme potansiyeli taşımaktadır. Çalışma, Türkiye’nin göç hafızası çerçevesinde Balkan, Bulgaristan ve Irak göçleriyle karşılaştırmalı bir değerlendirme sunmakta; Suriyelilerin vatandaşlık süreciyle birlikte ortaya çıkabilecek siyasal katılım olasılıklarını tartışmaktadır. Mevcut durumda Suriyeli seçmenlerin toplam seçmen içindeki oranı sınırlı görünse de, orta ve uzun vadede oy bloklaşması, parti dengeleri üzerinde belirleyici bir faktör olabilir. Ekonomik entegrasyon, kamuoyu algısı ve uluslararası fonlar gibi unsurlar, siyasal süreci şekillendiren ek değişkenlerdir. Bu bağlamda makale, Suriyelilerin Türkiye’nin siyasal geleceğinde “denge unsuru” olarak rol alma ihtimaline işaret etmekte ve entegrasyon politikaları açısından çözüm önerileri geliştirmektedir.

Suriyelilerin Geri Dönüş Göçü: Şanlıurfa Örneği

Mehmet Şahin

Uluslararası göç süreçlerinin önemli boyutlarından biri, göç eden bireylerin veya toplulukların köken ülkeye geri dönüşleridir. Geri dönüş, ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelerde bir hak olarak tanımlanmakta; özellikle gönüllü geri dönüş, mülteci krizlerine yönelik kalıcı çözüm stratejilerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Ancak gönüllü geri dönüş süreçleri yalnızca bireysel tercihlerle sınırlı olmayıp güvenlik, siyasal istikrar, ekonomik ve toplumsal koşullar ve uluslararası politikaların etkisiyle biçimlenmektedir. Bu çalışma, Şanlıurfa’da yaşayan Suriyeli sığınmacıların gönüllü geri dönüş eğilimlerini sorunsallaştırmaktadır. Araştırmanın amacı Şanlıurfa örneğinde Suriyelilerin gönüllü geri dönüş eğilimlerini ve bu eğilimleri belirleyen temel faktörleri incelemektir. Araştırmada nitel yöntem benimsenmiş; fenomenolojik desen çerçevesinde veriler derinlemesine görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Çalışma kapsamında Şanlıurfa’nın üç merkez ilçesinde (Eyyübiye, Haliliye, Karaköprü) ikamet eden 26 Suriyeli sığınmacı ile görüşmeler gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir.

Araştırma sonuçları, katılımcılar arasında koşulsuz gönüllü geri dönüş eğiliminin bulunmadığını ortaya koymuştur. Bulgular, iki temel eğilime işaret etmektedir: Katılımcıların bir kısmı hangi koşulda olursa olsun Suriye’ye geri dönmeyi reddederken, diğer bir kısmı ise ancak belirli şartların sağlanması durumunda geri dönüşü mümkün görmektedir. Güvenlik kaygıları, ekonomik istikrarsızlık, kentsel altyapı eksiklikleri, mezhepsel ve politik çatışmalar ile sosyal bağların zayıflaması geri dönüşe olumsuz yaklaşımın temel nedenleri arasında öne çıkmaktadır. Öte yandan, rejim değişikliği, savaşın sona ermesi, güvenliğin sağlanması ve temel hakların güvence altına alınması gibi koşulların gerçekleşmesi halinde geri dönüşe şartlı olumlu bakan bir grubun varlığı da dikkat çekmektedir. Sonuç olarak, çalışmanın gerçekleştirildiği dönemde gönüllü, güvenli ve onurlu geri dönüş için gerekli koşulların oluşmadığı görülmektedir. Suriyeli sığınmacıların geri dönüş eğilimlerinin çok katmanlı ve dinamik bir yapıya sahip olduğu açıktır. Bu bağlamda, geri dönüş olgusunun daha kapsamlı bir biçimde anlaşılabilmesi için farklı temalar ve örneklem grupları üzerinde yapılacak yeni akademik çalışmalar önem taşımaktadır.

TÜRKİYE'DEKİ ULUSLARARASI LİSANS ÖĞRENCİLERİNİN EKONOMİK VE BÜROKRATİK ZORLUKLARI: SOSYAL HİZMET PERSPEKTİFİNDEN NİCEL BİR ANALİZ

Emrah Tüncer

Bu makale, Türkiye'deki uluslararası lisans öğrencilerinin karşılaştığı ekonomik ve bürokratik zorlukları sosyal hizmet perspektifinden nicel bir yaklaşımla incelemektedir. İstanbul, Eskişehir ve Kütahya'daki devlet üniversitelerinde öğrenim gören 91 öğrenciyle yapılan anket çalışması, öğrencilerin barınma, burs olanakları, çalışma izni ve zorunlu sağlık sigortası gibi alanlarda ciddi yapısal ekonomik sorunlar yaşadığını ortaya koymaktadır. Ayrıca, oturma izni, bankacılık işlemleri ve resmi kurumlarla iletişim gibi bürokratik süreçlerde, özellikle dil bariyeri ve kültürel farklılıklar nedeniyle önemli engellerle karşılaşıldığı tespit edilmiştir. Bu zorluklar, öğrencilerin akademik başarılarını ve psikososyal refahlarını olumsuz etkileyerek, sistem entegrasyonlarını güçleştirmektedir. Sosyal hizmetin temel ilkeleri olan sosyal adalet ve insan hakları bağlamında, makale, bu çok boyutlu sorunlara bireysel danışmanlığın ötesinde, yapısal düzeyde çözümler sunulması gerektiğini vurgulamaktadır. Bulgulara dayanarak, üniversitelerde destek ofisleri kurulması, kültürel uyum programlarının geliştirilmesi, kurumlar arası işbirliğinin artırılması ve ilgili mevzuatın uluslararası öğrenci ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlenmesi gibi somut politika önerileri getirilmektedir.

A ORTA ASYALI ÖĞRENCİLERİN EĞİTİM GÖÇÜ MOTİVASYONLARI VE AKADEMİK DENEYİMLERİ: DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

AHMET CAN DEMİR

Bu çalışma, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan’dan Türkiye’de yükseköğrenim görmeyi tercih eden öğrencilerin motivasyonlarını ve akademik deneyimlerini incelemektedir. Mevcut literatürde uluslararası öğrenci göçünde akademik kalite, maliyet etkinliği ve kültürel yakınlık başlıca itici ve çekici faktörler olarak öne çıkarken, çalışmamız bu alanda daha az incelenmiş olan bir etmeni ortaya koymaktadır: Türkiye’ye yönelik önceden yapılan turistik ziyaretler. Ayrıca, bu araştırma öğrencilerin sosyoekonomik geçmişlerinin—özellikle ebeveynlerin eğitim düzeyi ve aile geliri—yurtdışında eğitim alma kapasiteleri üzerindeki etkisini değerlendirmektedir.

Araştırma dört temel soruya odaklanmaktadır:

Orta Asya öğrencilerinin Türkiye’yi üniversite eğitimi için tercih etmelerinde etkili olan başlıca itici ve çekici faktörler nelerdir?
Önceki turizm deneyimleri, öğrencilerin Türkiye algılarını nasıl şekillendirir ve eğitim kararlarını nasıl etkiler?
Bu öğrenciler, Türkiye’nin akademik ortamına uyum sağlarken hangi zorluklarla karşılaşmaktadır?
Sosyoekonomik durum, eğitim göçü süreçlerini nasıl etkilemektedir?

Fenomenolojik nitel araştırma deseniyle yürütülen çalışmada, Dokuz Eylül Üniversitesi’nde amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen 24 öğrenciyle yüz yüze, yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu örnekleme stratejisi demografik ve disiplinler arası çeşitliliği garanti etmiştir. Görüşmeler 45 ile 60 dakika arasında sürmüş ve kelimesi kelimesine yazıya dökülmüştür. Daha sonra MAXQDA 2024 programı kullanılarak, açık, eksenel ve seçici kodlama teknikleriyle motivasyonlar, akademik uyum ve kişisel göç deneyimleriyle ilgili tekrar eden temalar tematik analiz yoluyla çıkarılmıştır.

Bulgular, kültürel ve dilsel yakınlığın önemini vurgulamaktadır: Katılımcılar Türk kültürünü sıklıkla misafirperver ve tanıdık olarak nitelendirmiş, bunu ortak tarihî bağlar ve dini geleneklere dayandırmışlardır. Bu yakınlık, uluslararası yer değiştirmeye eşlik eden kaygıyı azaltıcı bir etmen olarak işlev görmüştür. Ayrıca, aile üyeleri, arkadaşlar ve Türkiye’de daha önce eğitim görmüş mezunlardan oluşan güçlü sosyal ağlar, karar verme sürecinde somut rehberlik ve destek sağlamıştır.

Çalışmanın yenilikçi ve dikkat çekici bulgusu, eğitim göçünde önceden yapılmış turistik ziyaretlerin rolüdür. Birçok öğrenci, lisans programına kaydolmadan önce turist olarak Türkiye’yi ziyaret etmiştir. Şehir altyapısının kolay kullanımı ve yerel sosyal yaşamla etkileşim gibi olumlu turizm deneyimleri, öğrencilerin uzun dönemli eğitim için Türkiye’yi tercih etmelerinde belirleyici olmuştur. Bu “turistlikten öğrencilliğe” geçiş süreci, akademik itici faktörlerle birlikte psikolojik ve duygusal bir köprü görevi görmektedir.

Sonuç olarak, bu çalışma Orta Asya öğrencilerinin Türkiye’ye eğitim amaçlı göçünü çok boyutlu olarak anlamaya katkı sağlamaktadır. Akademik kalite, maliyet etkinliği, kültürel yakınlık, sosyal ağlar ve özellikle önceden yapılmış turistik ziyaretler karar süreçlerini birlikte şekillendirmektedir. Elde edilen bulgular, eğitimde öğrenci kazanım stratejilerinin turizm tanıtımını yumuşak güç aracı olarak entegre etmesi; burs olanaklarının artırılması; kapsamlı oryantasyon ve dil desteği programlarının geliştirilmesi gerektiğini önermektedir. Gelecek araştırmalar, mezunların kariyer gelişimlerini izleyen uzunlamasına tasarımlar ya da farklı bölgeler arasında karşılaştırmalı çalışmalar yaparak “turistlikten öğrencililiğe” geçiş sürecinin genellenebilirliğini ve uluslararası öğrenci göçünde kültürel, ekonomik ve deneyimsel faktörlerin karmaşık etkileşimini daha ayrıntılı inceleyebilir.