Luis Valdez’in Seçilmiş Oyunlarında Chicano Kültürü Yansımaları

Yazarlar

  • Özlem Saylan Karadeniz Teknik Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Batı Dilleri ve Edebiyatı Bölümü

DOI:

https://doi.org/10.33182/gd.v7i1.670

Anahtar Kelimeler:

Aztek, Chicano, göçmen işçiler, Kimlik, Kültür, Luis Valdez, Maya, Varlık, Culture, Identity, Migration

Özet

Luis Valdez, tarım işçilerinden oluşturduğu tiyatrosunun temellerini Chicano kültürünü referans alan üç sacayağı üzerine kurmuştur: daha çok politik içerik taşıyan doğaçlama kısa oyun anlamına gelen actos, Maya ve Aztek mitoloji ve efsanelerini yansıtan mitos ve de oyuna müzik, şarkı ve dans yorumu getiren corridos. Bir Chicano kimliği yaratıp, Chicanoların öz kültürleri ile bugünkü yaşamlarını içselleştirebilmeleri Valdez’in oyunlarında yer alan temaların en çok öne çıkanlarından birisidir. Bu makalede, Valdez’in, Zoot Suit, Bandido! ve I Don’t Have to Show You No Stinking Badges! isimli seçilmiş üç oyunu ele alınmıştır. Bu oyunların incelenme nedeni, her birinin bir yandan toplumdaki Chicano önyargısını hicvederken, diğer yandan oluşturulmaya çalışılan Chicano kimliğinin şekillenmesine yardımcı olmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Valdez’in neredeyse tüm oyunlarında, en az ana karakter kadar sahnede varlığına işaret edilen Chicano olmak “düşünce”sinin, “eylem”e dönüşümündeki süreç irdelenmektedir. Hâlihazırda var olan Chicano kimliğinin ve Chicano topluluğunun varlığını reddeden kesime tanıtılması halinde “varlık,” bir olgu olmaktan çıkıp bir eyleme yani “olay”a dönüşür. Bu bağlamda, tiyatro okuruna/izleyicisine, Chicano Tiyatrosu’nun Amerikan Tiyatrosundaki yerini özellikle sosyokültürel ve politik mesajlarla göstermeye çalışıldığı gözlemlenmektedir.

ABSTRACT IN ENGLISH Reflections of Chicano Culture in Selected Plays of Luis Valdez

Luis Valdez established his theater consisting of farm workers on a trivet, taking Chicano culture as a reference: actos improvised short play with more political content, mitos reflecting Maya and Aztec mythology and legends, and corridos bringing music, song, and dance interpretation in play. Creating a Chicano identity and internalizing their mother culture and present lives is one of the outstanding themes in Valdez’s plays. This paper discusses three of Valdes’s selected plays, Zoot Suit, Bandido!, and I Don’t Have To Show You No Stinking Badges!. The reason why these plays are analyzed is that each of them helps to shape the Chicano identity, while satirizing the Chicano bias in society. For this purpose, in almost all of Valdez’s plays, the process of transforming the “idea” of being Chicano, which is indicated at least as much as the protagonist’s presence on the stage, into “action” of becoming Chicano is scrutinized. In the case of introducing the already-existing Chicano identity and community to those who deny its existence, “being” turns from being a phenomenon into an “action”. In this regard, it is observed that it is tried to exhibit Chicano Theater’s place in the American Theater especially with sociocultural and political messages.

Yazar Biyografisi

Özlem Saylan, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Batı Dilleri ve Edebiyatı Bölümü

1989 yazında Çorum'da dünyaya gelen Özlem SAYLAN, 2012 yılında Selçuk Üniversitesi İngiliz Dili Ve Edebiyatı Bölümünde Lisans ve aynı alanda 2017 yılında ise Pamukkale Üniversitesi'nde Yüksek Lisans öğrenimini tamamlamıştır. SAYLAN aynı yıl, Atatürk Üniversitesi'nde İngiliz Kültürü ve Edebiyatı Bilim Dalında Doktora öğrenimine başlamıştır.

Referanslar

Arteaga, A. (1997). Chicano Poetics: Heterotexts and Hybridities. Cambridge: Cambridge.

Altıntaş, H. (2016). Amerika’da Feminist Tiyatro. Aydın Sanat, 2/4. 81-91.

Beşe, A. (2006). Chicano Theater and Luis Valdez’s Mitos. JAST: Journal of American Studies of Turkey, 23, Special Chicano Issue, 105-119.

_____________, (2009) Introduction to American Dramatic Literature. Erzurum: Fenomen.

Bleiweiss, R. M. (1975) Freedom’s Words-The Constitution of the United States of America. California: Bleiweiss.

Boal, A. (2008) Ezilenlerin Tiyatrosu. İstanbul: Boğaziçi.

Büken, G. (2007) Quetzalquatl Soyunun Yaşayakalışı: Aztlán’dan Frontera’ya Mejicanolardan Meksika Kökenli Amerikalılara. Doğu Batı-Bir Zamanlar Amerika-II, 10/42.

Çakmak, B. (2013). Batıda Çağdaş Feminist Tiyatronun Gelişimi. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim, 10: 1-14.

Çalışlar, A. (1966). Çağdaş Tiyatro. İstanbul: Tan.

Çelikel, M. A. (2011). Sömürgecilik Sonrası İngiliz Romanında Kültür ve Kimlik. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.

Çevik, A. (2004). Maya Uygarlığından Bir Tiyatro Örneği: Rabinal Achi ve ya Xajoj Tun”. Tiyatro Araştırmaları. 18. http://dergipark.gov.tr/tad/issue/11481/136832

Foster, D. W. (1994). Cultural Diversity in Latin American Literature. Albuquerque: University of New Mexico.

Gürlüyer, A. (2013). Chicano Tiyatrosu’na Tarihsel Bir Yaklaşım. Erzurum: Yüksek Lisans Semineri.

Huerta, J. A. (1982). Chicano Theater: Themes and Forms. Tempe: Bilingual.

__________. (2000). Chicano Drama: Performance, Society and Myth. Cambridge: Cambridge.

Kammrad, A. ve Rainer S. F. (1976). İşçi Tiyatroları-Ajitrop Topluluklar. İstanbul: Kent.

Lopez, T. A. (1995). Growing up Chicana/o. New York: Avon.

Maciel, D. R. vd. (2000). Chicano Renaissance-Contemporary Cultural Trends. Tucson: The University of Arizona.

Neate, W. (1998). Tolerating Ambiguity-Ethnicity and Community in Chicano/a Writing. New York: Peter Lang.

Novoa, B. (1982). Chicano Poetry: A Response to Chaos. Austin: University of Texas.

Özbudun, S. vd. (2006). Latin Amerika Yerlileri. İstanbul: Anahtar Kitaplar.

Parrinder, G. (1971). World Religions from Ancient History to the Present. New York: Facts on File.

Paz, O. (1990). Yalnızlık Dolambacı. İstanbul: Cem.

Sánchez, G. J. (1993). Becoming Mexican American-Ethnicity, Culture, and Identity in Chicano Los Angeles. 1900-1945. Oxford: Oxford.

Shirley, C. R. (1988). Understanding Chicano Literature. South Carolina: University of South Carolina.

Stan, S. ve Valdez, L. (1972). Aztlán: An Anthology of Mexican-American Literature. New York: Vintage Book.

Şaman, B. T. (1949). Amerika Kültür Tarihi. Ankara: Ulus.

Tekinay, A. (2001). Contemporary American Drama 1960-2000. İstanbul: Boğaziçi.

Valdez, L. (1992). Zoot Suit-A Bilingual Edition. Texas: Arte Público.

________. (1992). Zoot Suit and Other Plays. Texas: Arte Público.

Wallas, G. (1908). Human Nature in Politics. London: Constable.

________. (1921). Our Social Heritage. London: George Allen & Unwin.

________. (1926). The Art of Thought. London: Butler & Tanner.

________. (1914). The Great Society: A Psychological Analysis. London: The Macmillan.

Yayınlanmış

2020-05-12

Nasıl Atıf Yapılır

Saylan, Özlem. (2020). Luis Valdez’in Seçilmiş Oyunlarında Chicano Kültürü Yansımaları. Göç Dergisi, 7(1), 55-76. https://doi.org/10.33182/gd.v7i1.670

Sayı

Bölüm

Makaleler