Türkiye ve Yakın Coğrafyalarında Dönüşen Nüfus Dinamikleri ve Göç Örüntüleri: Tarihsel Bir Analiz

Özet

Göç, ülkelerin ekonomik, politik ve kültürel koşullarıyla olduğu kadar demografik yapıdaki değişikliklerle de birlikte ele alınması gerekten bir olgudur. Bu çalışma, 1951 ve 2023 yılları arasında seçilmiş demografik göstergelerle ve seçilmiş 37 Avrupa ve Orta Doğu ülkesinin periyotlar halinde incelenmesini esas alıyor. Nüfus momentumuna özel demografik göstergeler ile kaba net göç hızları ve miktarlarının zamanla ne tür değişimler geçirdiğini; söz konusu ülkelerin nasıl gruplaştığını ve alt bölgeler oluşturduğunu tespit etmeyi amaçlıyor. Çalışmada kesitsel-tarihsel bir yaklaşımla ve Cluster (Kümeleme) analizleriyle 37 ülkenin seçilmiş yıllardaki benzerlik ve farklılıkları ampirik olarak ölçülmüş; yakınsayan ve uzaksayan coğrafyalar ile bunların özellikleri tespit edilmiştir. Orta Doğu coğrafyasında demografik momentum bakımından en belirgin değişikliği yaşayan ülkelerden biri Türkiye’dir. Türkiye, yakın coğrafyasındaki politik gelişmelerin etkisiyle yüzleşirken; göç eğilimlerinde çoğu zaman negatif fakat kimi zaman da pozitif hızlarla transit bir ülke konumuna yerleşmiştir. Analizler sonucunda Avrupa-Orta Doğu bölgesinde tarihsel hareketlilik örüntüleriyle göçün yakınsayan ve uzaksayan coğrafyalarda savrulan bir olgu olarak sürdüğü anlaşılmıştır. Avrupa ve Orta Doğu bölgesinde göç, ülkelerin demografik-politik yapılarıyla ve tarihsel olarak içinde bulundukları koşullarla ilişkili gözükmektedir. Orta Doğu coğrafyasında göçün ve örüntülerinin göç politikasızlığıyla, isçi alimi yönünde süren statükocu eğilimlerle ve siyasi istikrarsızlıklarla şekillendiği; karmaşık olduğu kadar istikrarsız eğilimlerle özelleştiği sonucuna varılmıştır.